خدایگان و بنده

بدون تردید و مبالغه،هگل یکی از بزرگترین فلاسفه اروپایی در دوران‌ معاصر بوده و کتاب«پدیدارشناسی روح»نیز نه تنها مهم‌ترین اثر فلسفه وی‌ که از جمله آثار مهم فلسفی دوران اخیر است.بنابراین از آنجایی که گفتار «خدایگان و بنده»کلید فهم کتاب مذکور است،لذا نگارنده سعی کرده تا به‌ اجمال پیام اصلی هگل را در این گفتار به وضوح بنمایاند. به نظر می‌رسد که رابطهء میان خدایگان و بنده نخستین مرحلهء سیر اندیشه‌ بشر و مقدمه رسیدن انسان به خودآگاهی و عقل است.به‌طور خلاصه باید گفت،اگرچه در این گفتار،وجود ارباب را برای سیر تحول اندیشه و زندگی اجتماعی بشر لازم می‌شمارد،اما معتقد است آن که سرانجام از زندگی‌ خویش راضی و خشنود و پیروز واقعی میدان کارزار است نه ارباب تن‌پرور و کارفرما که بندهء کارگر و زحمتکش است.